Het avonturenverhaal

De boeken uit de Kameleon-serie zijn natuurlijk avonturenverhalen. De term jongensboeken vind ik minder passend omdat door boeken te kwalificeren als jongensboeken de suggestie wordt gewekt dat ze alleen door jongens zouden worden gelezen, of – nog erger – alleen voor jongens zouden zijn bedoeld. En dat lijkt me allebei  absoluut niet het geval. Veel jongensboeken worden ook door meisjes gelezen, meer dan andersom, lijkt mij. Maar als iemand met argumenten kan onderbouwen dat net zo veel jongens meisjesboeken lezen als dat er meisjes zijn die jongensboeken lezen, dan hoor ik dat graag. Mijn voorkeur gaat dus uit naar de term avonturenverhaal.

Kenmerken van het avonturenverhaal

In de vakliteratuur die ik voor mijn eindscriptie bestudeerde is veel te vinden over het genre avonturenverhaal. Deels gaat die over de geschiedenis van het avonturenverhaal, maar daar kom ik later nog wel eens over te spreken. Een ander deel van de vakliteratuur over avonturenverhalen probeert uiteraard het genre te definiëren. Een belangrijk onderdeel van avonturenverhalen is dat ze worden bevolkt door helden. Helden die een reis maken, een tegenstander verslaan en aan het einde van het verhaal een beloning krijgen. En het verhaal staat vol binaire tegenstellingen. De held tegenover de schurk en de held is goed terwijl de schurk slecht is. De held denkt rationeel na, de schurk is juist irrationeel. Enzovoorts. Dit is in het kort een typering van het heldenverhaal. Meer is te vinden in het eerste hoofdstuk van mijn eindscriptie en nog meer in het boek Deconstructing the hero van Margery Hourihan.

De Kameleon schiet te hulp als avonturenverhaal

Dit verhaal voldoet op een aantal punten aan de kenmerken van het avonturenverhaal terwijl het op andere punten juist afwijkt. In de eerste plaats kent de Kameleon-reeks twee duidelijke helden in Hielke en Sietse Klinkhamer. Maar een echte tegenstander heeft de tweeling niet in dit verhaal. Dat verhaal draait om het vinden van een geschikt huis voor de familie Haan. Dat huis dient zich al snel aan in de vorm van een café dat Gerben heeft geërfd. Het café blijkt echter te worden gebruikt door een bende die brandkasten steelt.

Hier lijkt dus sprake te zijn van tegenstanders, maar de tegenstanders worden niet verslagen door de jonge helden, maar door veldwachter Zwart. Hielke en Sietse spelen bij de ontmaskering van de bende nauwelijks een rol en dan alleen nog maar als ondersteuning van Zwart.

Een reis maken de gebroeders Klinkhamer ook niet echt. Ze varen veel in hun Kameleon en daarmee schieten ze mensen te hulp, vandaar waarschijnlijk de titel, want er wordt veel geholpen in het boek. Niks ten nadele van het boek, maar ik ben nu natuurlijk een volwassen lezer en dan lees je toch anders dan wanneer je tot de doelgroep behoort. Evengoed vond ik het een leuk, daar niet van, maar het viel me nu bijvoorbeeld dat het dertien regels tellende tekstje op de achterkant van het boek eigenlijk het hele verhaal samenvatte. Ik dacht dat die tekstjes een inleiding op het verhaal moesten zijn, geen samenvatting.

Vrouwen in de Kameleon

Er waren dus al wat afwijkingen ten opzichte van het archetype avonturenverhaal. Toch is er nog een punt waarin dit verhaal helemaal aan Hourihans omschrijving van het avonturenverhaal voldoet. Volgens Hourihan (en anderen) spelen vrouwen namelijk een ondergeschikte rol in avonturenverhalen en als ze een rol spelen dan is dat die van zorgzame moeder (moeder Klinkhamer, mevrouw Haan in dit verhaal) of die van schurk. Denk aan de tegenstelling man-vrouw en de man is de held, dus is de vrouw een schurk. En laat nou net in de verhaal de bende brandkastkrakers worden geleid door twee vrouwen die typistes werkzaam waren op kantoren en dus konden wijzen waar de kasten stonden…

Dit is het tweede deel van een vierluik over de Kameleon-reeks van Hotze de Roos.